Succes

Beoordeel je succes door wat je moest opgeven om het te krijgen.

Deze tekst kreeg ik toegemaild van één van mijn medestudenten. Op het moment van de de Olympische Spelen in Vancouver en de val van het kabinet Balkenende IV. Het viel óók samen met de omslag die ik aan het maken ben vanuit de commercie naar zorg en welzijn, en met een mediahype over misstanden in de Kerk.

Wat is dat eigenlijk, succes? De koptekst is veelzeggend. Succesvol kun je zijn op elk niveau en vele manieren, maar is pas echt als die voortkomt uit de kern van jezelf. Kijk bijvoorbeeld naar Sven Kramer, een man met een ijzeren discipline, die lijkt te leven voor schaatsen en het halen van felbegeerd Goud. Ironisch genoeg haalde hij zijn mooiste succes door géén goud te halen na die verkeerde wissel. Hij gaf - éven woest, maar in no time weer in contact met zichzelf - blijk van een grootheid die menig politicus niet zou misstaan. Hij nam zijn verlies en trok Gerard Kemkers uit zijn misère. Kijk naar Annie Friesinger die in de achtervolging van het Duitse team tegen Canada onderuit ging, maar dóór ging, plat op haar buik, krabbelend, glijdend en zwemmend over het ijs, daardoor toch nog een fractie eerder finishend dan het Canadese team. Zoiets bedenk je niet, Annie en Sven handelden op een cruciaal moment instinctief vanuit hun diepste zelf. Die dingen maakten hen onsterfelijk, gesloten in de harten van het smullende publiek.

Duurzaam succes bereik je alleen als je zuiver bent, en bij jezelf blijft. De afstraffing die het kabinet heeft ondergaan, bijvoorbeeld, dient ergens voor. Net als het feit dat de Katholieke Kerk haar achterban ziet wegsmelten. Vroeger kwam de Kerk misschien nog weg met bedrog, leugens, manipulatie en misbruik van jongetjes en nonnen. Maar tegenwoordig pikken we die hypocrisie, valse dogmatiek en machtsmisbruik niet meer. Wat nodig is, is dat de Kerk als instituut schoon schip maakt en zich zuivert, weer verkondigt en vertegenwoordigt waar ze vanuit haar oorsprong voor hoort te staan: de kracht van liefde, verdraagzaamheid en solidariteit. Het kan niet gaan over weigeren van hosties, veroordeling van iemands geaardheid of gedogen van misbruik van jongetjes en nonnen. Daarin weiger ik te geloven.

Mijn vorige column ging over de noodzaak van sociale vernieuwing. We kunnen daarbij met ons vingertje naar anderen wijzen, maar feit blijft dat die vernieuwing begint bij ons zelf. En daar zit misschien ook gelijk de crux, want geloof me: goed en eerlijk naar jezelf kijken, als persoon of als instituut, is als je bewuster keuzes wil maken even nodig als confronterend. Mij overviel het sterke gevoel dat keuzes míj de afgelopen 50 jaar hadden gemaakt, en ik niet de keuzes. Met een resultaat waar ik welbeschouwd niet blij mee was kan ik je zeggen. Gelukkig is het nooit te laat om jezelf te vernieuwen. Alles wat nodig is, is het gewoon te doen. het gekke is dat op hetzelfde moment dat je de eerste stappen hebt gezet, er meer energie vrijkomt dan er in gaat. Je voelt die power uit je binnenste naar boven borrelen. Energie die niemand van je kan jatten. Kicken is dat! Meteen komen er successen die nu eens níet aanvoelen alsof je ziel en zaligheid ervoor hebt moeten offeren, maar echt, puur en logisch zijn. Dat besef blijft me fascineren en heeft me rustiger, energieker en vrijer gemaakt. Een ander mens zelfs, genietend van vandaag en zonder zorgen over morgen.

Succes is weggelegd voor iedereen. Het mooie is dat je er meer van krijgt als je anderen erin laat delen zolang je maar dicht bij jouw eigen diepste zelf weet te blijven. Ik denk ook dat daar het geheim ligt van de Groten der Aarde, zoals mijn idool Nelson Mandela.

Het geldt óók voor de Kerk en de Politiek die zuchten onder het juk van hun eigen gemanipuleer en intriges. De Kerk was door de eeuwen heen nooit erg goed in zelfreflectie, haar schapen volgden toch wel. Die vanzelfsprekendheid is niet meer. De Kerk zal zich af moeten vragen wat ook al weer de reden van haar bestaan was en een manier moeten vinden om daarmee ook in dit millennium een belangrijke rol te spelen in het bouwen aan een leefbaarder wereld, alleen nu eens wèl hand in hand met nieuwe politiek en wetenschap. Het klinkt als een utopie en ik zou er een hard hoofd in moeten hebben, maar als ras optimist geloof ik heilig dat het kan, al zijn we er nu verre van.